SANCTIES TEGEN RUSSISCHE FEDERATIE EN DAARAAN GELIEERDE
PARTIJEN VRAGEN ONVERMINDERD GROTE BEHOEDZAAMHEID VAN ADVOCATEN

Als toezichthouder vragen de dekens de  (zakelijke) advocatuur aandacht voor het volgende.

Eind februari jl. is u gevraagd om sterk verhoogde waakzaamheid bij het aanvaarden van nieuwe opdrachten of het voortzetten van bestaande opdrachten. Met name is gewezen op het risico dat een beroep op advocaten zal worden gedaan bij pogingen van partijen de sancties tegen de Russische Federatie en daaraan gelieerde partijen te omzeilen. Het kan daarbij onder meer gaan om transacties waarbij belangen worden verschoven, benoemingen worden gewijzigd of ongedaan worden gemaakt en betalingen worden omgeleid.

Inmiddels zijn nieuwe sancties uitgevaardigd en bestaande sancties uitgebreid. Ook hebben verschillende kantoren te kennen gegeven geen (verdere) dienstverlening te zullen verlenen aan de Russische Federatie, daaraan gelieerde partijen, of – breder –aan (Wit-)Russische partijen.

Als gevolg daarvan zoeken deze partijen (nieuwe) advocaten voor de behartiging van hun juridische belangen. Bij een beslissing op te treden voor deze partijen kan het rechtsstatelijk beginsel worden betrokken dat deze – in ieder geval in procedures met verplichte rechtsbijstand – voor de verdediging van gerechtvaardigde juridische belangen niet verstoken mogen blijven van rechtsbijstand. Vanzelfsprekend mag die rechtsbijstand nimmer geschieden in weerwil van sanctiewet- en regelgeving, of anderszins strekken tot voorbereiding, ondersteuning of afscherming van onwettige activiteiten. 

In verband met deze ontwikkelingen geldt onverminderd dat advocaten grote behoedzaamheid en zorgvuldigheid moeten (blijven) betrachten bij het verlenen van rechtsbijstand, omdat: 

• het overtreden van de sancties een strafbaar feit is;
• het verboden is deel te nemen aan activiteiten die tot doel of tot gevolg hebben dat de sancties worden omzeild;
• er beperkingen zijn ten aanzien van het direct of indirect ontvangen van betalingen van gesanctioneerde partijen.

Zonder volledig en uitputtend te zijn, worden de advocaten er wel op gewezen dat dit onder meer het volgende inhoudt:

• Verricht uitvoerig onderzoek naar (de juridische en feitelijke eigendoms- en zeggenschapsstructuur van) uw cliënt en andere partijen die betrokken zijn, en in de toekomst (kunnen) worden bij de zaak, transactie of procedure die u mogelijk gaat behandelen. Voor ieder van deze partijen geldt dat in ieder geval onderzoek moet worden gedaan naar bestuurders, (indirecte) aandeelhouders, tussenperso(o)n(en) en andere (indirect) betrokken personen zoals de uiteindelijk belanghebbende(n) of (pseudo-)UBO’s. Breng aldus alle betrokken (rechts) personen volledig in kaart. 

NB: anders dan de Wwft, is de sanctiewet en -regelgeving in beginsel van toepassing op alle transacties en op procedures. De noodzaak dit onderzoek te verrichten geldt dus voor alle opdrachten.

• Ga voor alle aldus gevonden betrokkenen na of zij voorkomen op (Europese) sanctielijsten. Dat kan onder meer via de EU Sanctions Map, de website van de Rijksoverheid, en/of het gebruik van (commerciële) databases zoals van de Europese Commissie. Let op dat deze lijsten regelmatig worden gewijzigd. 

• Als een of meer van de betrokken partijen op de sanctielijst(en) is/zijn geplaatst, zal – gezien de complexiteit van de sanctiewet- en regelgeving: zo nodig met (externe) juridische bijstand – onderzoek moeten worden gedaan naar de gevolgen voor de toelaatbaarheid van de zaak, transactie of procedure en de toelaat¬baarheid van het verlenen van bijstand. Ook zal onderzoek moeten worden gedaan naar de toelaatbaarheid van (de wijze van) betaling van voorschotten en declaraties voor geleverde diensten.

• Blijf continu monitoren of de cliënt en de bij de zaak/transactie betrokken partijen onderhevig zijn of worden aan (nieuwe) sancties;

• Blijf mogelijke toepasselijkheid van de Wwft scherp in de gaten houden;

Als toezichthouders verzoeken wij de advocaten(kantoren) per dossier inzichtelijk te maken op welke wijze zij omgaan met de sanctiewetgeving en de Wwft bij bijstand en advisering in zaken met een ‘Russische component’. De komende tijd zal, waar nodig, uitvraag worden gedaan bij betrokken advocaten.

NB: Met dit bericht wordt de advocaten voorgehouden wat de meest in het oog springende verplichtingen zijn op grond van de sanctiewet- en regelgeving, de Advocatenwet en de VODA. Het is aan de advocaat tot een juiste beslissing te komen, waartoe zo nodig deskundig (extern) advies moet worden ingewonnen. Het blijft de eigen (tucht¬rechtelijke) verantwoordelijkheid van advocaten te handelen in overeenstemming met de toepasselijke regelgeving.